Natuurgeneeskundige zelfzorg, remedies uit grootmoeders tijd
In de natuurgeneeskundige praktijk nemen adviezen en begeleiding een belangrijke plaats in want ze hebben een gunstige invloed op het genezingsproces. Soms maken ze deel uit van de behandeling of hebben soms een aanvullende of ondersteunende functie. Deze adviezen zijn van uiteenlopende aard, afhankelijk van het deelgebied waarin ze worden aangereikt zoals persoonlijkheidsadviezen, psychische en gedragsadviezen, voedingsadviezen, adviezen rond levenswijze en gewoonte, beweging en vrijetijdsadviezen, kruidenadviezen en natuurgeneeskundige adviezen. Op deze laatste groep gaan we iets dieper op in omdat dit gaat over natuurgeneeskunde zelfzorg. Naast het therapeutisch handelen is er een zeer groot aanbod aan adviezen in verband met natuurgeneeskundige remedies die de patiënt, ter ondersteuning van zijn behandeling of om zijn algemene gezondheid te optimaliseren, kan gebruiken. Deze natuurgeneeskundige remedies behoren tot de zelfzorg en worden soms volksgeneeskunde genoemd. Het zijn beproefde remedies die door hun eenvoud en natuurlijk karakter risicoarm zijn, maar meestal voor een verrassend effect zorgen. De moderne volksgeneeskunde is een vorm van natuurgeneeskundige zelfzorg. We beperken ons tot vier belangrijke groepen: Apitherapie, Lipotherapie, Acetotherapie en Hydrotherapie.
Apitherapie
Apitherapie is een verzamelbegrip van remedies waarbij gebruik wordt gemaakt van bijenproducten. Het zijn natuurproducten met een heel bijzondere samenstelling van waardevolle inhoudsstoffen met een aantoonbare geneeskrachtige werking.
Honing
Honing is het belangrijkste middel binnen deze groep met verschillende toepassingen. Door honing aan een kruidenthee toe te voegen, verhoogt men de werking. Honing heeft een sterke antiseptische werking en versterkt daardoor de immuniteit. Het is een uitstekend middel bij het behandelen van wonden. Breng honing op de wond aan een laat dit gedurende de dag inwerken, maar niet tijdens de nacht. De wond geneest meestal zonder littekens na te laten. Honing heeft een rustgevende werking en is daarom aan te bevelen bij stress, depressieve neigingen, slapeloosheid, onrust enz. Vooral in combinatie met een rustgevend kruid zoals lavendel, Sint Janskruid, citroenmelisse enz. bereikt men goede resultaten.
Propolis
Propolis wordt door de bijen aangemaakt om gaten en spleten in de bijenkorf te dichten om zo een steriel milieu mogelijk te maken. Een ziektekiem zou de hele bijenbevolking aantasten en doen uitsterven. Vandaar dat propolis wordt gezien als een natuurlijk antibioticum. Propolis kan men het beste kopen in een gebruikersvriendelijke vorm. Het kan bij ontzettend veel klachten worden toegepast die verband houden met ontstekingen.
Stuifmeel
Stuifmeel is een plantaardige stof die voor de voortplanting zorgt en bevat veel verschillende waardevolle inhoudsstoffen. Het heeft vooral een immuniserende werking. Stuifmeel wordt opgelost in honing, water, kruidenthee of sap en los van de maaltijd, meestal 1 à 2 koffielepeltjes driemaal per dag, opgedronken. Wordt aanbevolen bij prostaatproblemen, verzwakte immuniteit, bloedarmoede, bij sportbeoefening enz. Wie allergisch is voor stuifmeel (pollen) mag dit niet gebruiken. Wordt afgeraden bij suikerziekte en een te hoge bloeddruk.
Koninginnengelei
Dit is het voedsel van de koningin dat anders is samengesteld dan honing waardoor een gewone bij uitgroeit tot een reuze bij die als enige zorgt voor het nageslacht. Wordt meestal, verwerkt in honing, te koop aangeboden en kan dan gebruikt worden zoals honing. Wordt gebruikt bij stress en emotionele aandoeningen, gebrek aan eetlust, anorexia nervosa, maagzweer, bij hart- en vaatziekten en bij kinderziekten.
Lipotherapie
Bij lipotherapie wordt gebruik gemaakt van vet (lipide) in de vorm van plantaardige olie. Wordt soms ook ‘olietherapie’ genoemd. Er zijn diverse oliesoorten die ieder volgens hun specifieke eigenschappen doelgericht worden gebruikt. Lipotherapie wordt zowel inwendig als uitwendig toegepast. Amandelolie is uitstekend voor huidbehandelingen. Lipotherapie mag niet verward worden met Aromatherapie waar men gebruik maakt van etherische oliën. Koud geperste olie is bijzonder rijk aan talrijke stoffen zoals vitamine E, linolzuur, oliezuur, quercitine, myricetine, lecithine, plantensterolen, aromatische stoffen, caroteen, flavonoïden enz. Hou er rekening mee dat olie, afhankelijk van de soort, slechts 6 tot 12 maanden goed blijft. Er zijn talrijke toepassingen van lipotherapie. Oliekauwen is een eenvoudige en doeltreffende remedie. Neem naar keuze een eetlepel olie in uw mond en kauw daar goed op zodat de olie op en af beweegt in de mondholte en de tong en zo de slijmvliezen en het strottenhoofd goed bereikt. De mondholte is een verzamelplaats waar de neus, de sinussen, de amandelen, de luchtwegen en de slokdarm op uitmonden. Door goed op de olie te kauwen reinigt u heel dit centraal gebied. Kauw minimaal 5 tot maximaal 15 minuten en spuug de olie uit. Spoel de mond met lauw water waarin een weinig citroensap of azijn is toegevoegd. Men kan de mond ook met kruidenthee spoelen. Er zijn talrijke indicaties zoals reinigingsmiddel, sinusitis, keelpijn, keelontsteking, ademhalingsproblemen, verkoudheid, maagklachten, beslagen tong, onfrisse adem, tand- en tandvleesproblemen, kloofjes in de mondhoeken enz.
Acetotherapie
Letterlijk betekent acetotherapie ‘azijntherapie’ maar in de natuurgeneeskunde wordt hiermee iedere therapie bedoeld waarbij gebruik wordt gemaakt van een ‘zure substantie’. Deze groep van remedies is zeer omvangrijk en heeft een aantal gemeenschappelijke kenmerken zoals de zure smaak, een antiseptische werking, een gunstige invloed op de verteringsfysiologie, de luchtwegen en de huid. Acetotherapie wordt overwegend inwendig gebruikt, hoewel uitwendige behandelingen eveneens mogelijk zijn. Voor mensen met te weinig maagzuur, zoals bij een te trage maagwerking, is iedere vorm van acetotherapie een contra-indicatie omdat zuur de productie van het maagzuur afremt. We vermelden een aantal toepassingen.
Azijntherapie
Er wordt uitsluitend gebruik gemaakt van natuurazijn die bereid wordt van acetobacterieën waarbij alcohol wordt omgezet in azijnzuur en water. Chemische azijn of witte azijn komt niet in aanmerking. Neem 2 theelepeltjes azijn op een glas water, dus 4 gram op 150 gram water. Als er honing wordt toegevoegd is de smaak zoetzuur. Wordt gebruikt bij ademhalingsproblemen door om de 30 minuten enkele slokjes te drinken. Men kan inhaleren met een oplossing van 1 deel azijn in 1 deel kokend water zodat er stoom ontstaat. Het inhaleren duurt 3 à 5 minuten. Bij blaasontsteking drinkt men 3 maal per dag een glas azijnwater. Werkt gunstig bij een te hoog cholesterolgehalte in het bloed, bij darmverstopping, diarree, gewrichtspijnen, hooikoorts, bij te veel maagzuur, zure oprispingen, menstruatieproblemen en vele andere indicaties.
Kombucha
Is een zure substantie die ontstaat onder invloed van een Aziatische zwam. Kombucha is bijzonder rijk aan geneeskrachtige inhoudsstoffen. Reinigt het lichaam heel sterk, helpt de darmflora opbouwen, versterkt de immuniteit, bevordert het verteringsstelsel en heeft een vitaliserende werking. Kan gebruikt worden zoals azijn.
Brooddrank
Brooddrank wordt ‘kvas’ genoemd en is een zuursmakende drank die zijn oorsprong in Rusland vindt en daar als zodanig wordt gebruikt. In het Westen wordt brooddrank vooral als remedie gebruikt, net als kombucha of azijn. Wordt in de keuken gebruikt bij het bereiden van sauzen en gerechten, bij voet- en ligbaden, bij sporters om de spieren te ontspannen, als reinigingskuur en bij uitwendige behandelingen.
Citroensap
Het sap van vers geperste citroenen is rijk aan vitamine C en vele andere genezende inhoudsstoffen. Dit mag niet verward worden met het industrieel bereide citroenzuur dat als voedingsadditief wordt gebruikt en als E260 bekend staat. Citroensap wordt altijd in koud of warm water opgelost in de verhouding van 1 op 6. Mag gezoet worden met honing waardoor de werking versterkt wordt. Citroensap bevat meer dan 20 belangrijke stoffen. Wordt zoals de andere zure middelen voor talrijke doeleinden gebruikt, o.a. voor het versterken van het hart en de bloedvaten, keelpijn, amandelontsteking, koorts, infectieziekten, hoofdpijn, aften, verteringsproblemen, teveel maagzuur, diarree enz.
Yoghurt
Natuuryoghurt is gefermenteerde melk waarbij lactose wordt omgezet in melkzuur. Heeft een gunstige werking op de darmflora, helpt bij obstipatie, slecht werkende darmen, infectieziekten, een te hoog cholesterolgehalte. Wordt uitwendig gebruikt tegen zonnebrand, als masker, ligbad en werkt zeer goed bij vaginale ontstekingen.
Andere zure middelen
Melkwei, Molkosan, zuurkool en groenten die bewaard zijn in melkzuur behoren eveneens tot de Acetotherapie.
Hydrotherapie
Hydrotherapie betekent ‘watertherapie’ of ‘waterbehandeling’. De genezende waterbronnen uit de oudheid liggen aan de basis van de hydrotherapie. In de 19de eeuw kende deze geneeswijze, onder invloed van Pastoor Kneipp, in heel Europa een enorm succes. Iedereen kan in zijn eigen badkamer een werkzame hydrotherapie toepassen. Het is een efficiënte ondersteuning bij een natuurgeneeskundige behandeling, maar kan door zijn gezondheidsbevorderende werking door iedereen worden toegepast in de vorm van zelfzorg. We vermelden een aantal veel gebruikte waterbehandelingen.
Ligbad
Een ligbad wordt ook een ‘volbad’ genoemd. De temperatuur van het water stemt overeen met de lichaamstemperatuur (36 à 38 °C). De bloedcirculatie wordt er door verhoogd wat vele voordelen met zich meebrengt. Het warme water geeft prikkels aan de huid met een reflectorische werking naar de organen toe. Tijdens het nemen van een ligbad begint men vrij snel te zweten, wat de uitscheiding van melkzuur, afvalstoffen en gifstoffen bevordert. Een warm ligbad heeft een gunstige invloed op de stofwisseling waardoor er extra calorieën worden verbrand. Bovendien wordt de immuniteit versterkt. Om de werking te versterken worden aan het badwater natuurlijke ingrediënten toegevoegd zoals de bekende badoliën van Kneipp, aromatische kruiden of etherische olie die verdampen en voor een aangename geur zorgen. Ze hebben tegelijkertijd een inhalerende werking wat gunstig is voor de luchtwegen. Warme ligbaden zijn niet geschikt voor mensen met spataders, aderontsteking of lage bloeddruk. Om de belasting van een warm ligbad te verminderen, wordt aangeraden om al in bad te stappen als het pas half vol is en er pas uit te stappen als het half leeg is. Een half uurtje rust onder een wollen deken na een ligbad wordt aangeraden, het bevordert het nazweten.
Zitbad
Bij problemen van de onderbuik of het bekken maakt men gebruik van zitbaden. Leg beide benen op een lat op de rand van het ligbad zodat alleen het bekken in het badwater terechtkomt. Hierdoor stroomt extra bloed naar het bekken toe zodat blokkades worden opgeheven. Het zitbad wordt gebruikt bij menstruatieproblemen, blaasontsteking, prostaatklachten, incontinentie, lage rugklachten, darmproblemen of het versterken van de bekkenbodemspieren.
Voet- en armbad
Het voetbad is een veel gebruikte vorm van watertherapie. Zet gedurende 15 minuten beide voeten in een voetbad of een vat (bak) met warm water. De voeten worden daardoor goed warm en dat zorgt voor een reflectorische werking op heel het lichaam. Bij een wisselvoetbad gebruikt men een vat met warm en een met koud water. Zet eerst beide voeten gedurende 5 minuten in het warm water en koel ze dan even af door ze in het vat met koud water te dompelen. Herhaal dit driemaal, altijd eindigen met koud water. Wisselbaden hebben een sterkere werking. Een voetbad is een uitstekende remedie voor vele aandoeningen, maar vooral bij slaapproblemen. Hetzelfde kan men doen met een armbad. Breng de onderarm gedurende 15 minuten in warm water of maak gebruik van een wissel armbad. Het armbad kent door zijn reflectorische werking heel wat toepassingen zoals het stimuleren van de speekselklieren, de maag, de lever, galblaas, milt, de bijnieren enz. Voet- en armbaden hebben een gunstige invloed op het zenuwstelsel en zorgen voor een rustgevende werking.
Begieting
De begieting is een eenvoudige methode die vooral zorgt voor een stimulerende werking, o.a. door de bloedcirculatie te verbeteren. Om het echt goed te doen borstelt men het lichaam eerst droog af. Dit noemt men een borstelmassage. Oude huidschilfers worden erdoor verwijderd, de zenuwuiteinden in de huid worden gestimuleerd en de bloedcirculatie wordt in beweging gebracht waardoor de huid warmer aanvoelt. Deze warme huid begiet men met koud water door de handdouche langzaam te laten lopen. Begiet de handen, de armen, de schouders, het gezicht, de buik, de rug, het bekken, de benen en de voeten. Men kan dat iedere ochtend doen, men voelt zich dan heel de dag fit. Er is een gouden regel in de hydrotherapie die zegt: kom nooit met koud water op een warm lichaam. Vandaar de noodzakelijke borstelmassage of eerst de huid met warm water begieten voor men met koud begint.
Andere technieken
Er zijn nog vele andere technieken die tot de hydrotherapie worden gerekend zoals drinkkuren, wikkels en kompressen, pakkingen, pleisters en gezichtsmaskers, het gebruik van sauna en jacuzzi enz. Naast deze vier groepen van zelfzorg zijn er nog vele andere mogelijkheden op het vlak van ontgiften (detox), voeding, kruiden, massage, beweging, ontspanning, stressbeheersing, creativiteit, omgaan met emoties, mentale en spirituele verrijking, natuurbeleving enz. Natuurgeneeskundige zelfzorg is gericht op de eenvoud en de echtheid van het leven. In een wereld waar alles draait om schijn en illusies, is er een grote behoefte ontstaan aan het echte, het pure en vooral het onvervalste. Een natuurgeneeskundige behandeling alsook de natuurgeneeskundige zelfzorg helpen mensen de weg te vinden naar een betere gezondheid en een grotere levenswaarde. De kracht ligt in zijn eenvoud en zijn natuurlijkheid. Een goede raad: zorg goed voor uzelf.