Persoonlijkheidsanalyse om de zieke te leren begrijpen
Persoonlijkheid
De persoonlijkheid is het geheel van eigenschappen, kenmerken en structuren die de uniciteit van het individu bepalen. Onze persoonlijkheid bepaalt wie we zijn, hoe we er uitzien, onze gemoedstoestand, de wijze waarop we met emoties omgaan, de manier van denken en handelen, hoe we ons gedragen en reageren op bepaalde situaties, het nemen van besluiten, de manier waarop we doelen nastreven, maar ook de manier waarop we ziek worden en hoe we ons tijdens de ziekte gedragen. De persoonlijkheid is de totaliteit, het alomvattende dat alle levensaspecten in zich draagt. Ze beïnvloeden, verzwakken of versterken elkaar. Vanuit deze omschrijving is het niet vreemd dat Hippocrates er vanuit ging dat we de ‘zieke’ in plaats van de ‘ziekte’ moeten behandelen. We kunnen de ‘zieke’ alleen maar behandelen vanuit een totale benadering, d.w.z. door een verband te leggen tussen ‘zieke’ en ‘ziekte’ en dat doen we door de constitutie, het temperament, de dispositie en de expositie op te sporen. Het paradigma van de vier elementen is het werkinstrument dat als een rode draad door heel de natuurgeneeskunde loopt. We zien de vier elementenleer als een kompas dat de richting aangeeft. Het kompas is trouwens opgebouwd uit de vier windstreken die analoog zijn aan de vier elementen. Met alle respect voor de historische details, het is belangrijk dat de natuurgeneeskunde op een moderne wijze wordt onderwezen en toegepast.
De persoonlijkheidsanalyse berust op wetenschappelijke disciplines zoals psychologie, persoonlijkheidskennis, constitutieleer en vooral genetica. Zowel de constitutie als de persoonlijkheid hebben we geërfd van onze ouders. Te lang werd het genetisch aspect verwaarloosd omdat men ervan uitging dat de persoonlijkheid bepaald werd door opvoeding, studies en training. Nu weten we dat ieder mens met een bepaalde constitutie en een afgelijnde persoonlijkheid geboren wordt. We kunnen het aangeboren temperament bijsturen, maar niet wezenlijk veranderen. Een Vuurtype kan door eigen inzet een beheerst Vuurtype worden zoals een ideale leider, maar men maakt van een Vuurtype geen Watertype. Om individueel te werken en alle aandacht aan de ‘zieke’ te besteden, is het nodig om tijdens het intakegesprek een persoonlijkheidsanalyse uit te voeren. Dat gebeurt vrij spontaan en steunt voor een groot deel op observatie. Er zijn immers verschillende factoren die de persoonlijkheid bepalen.
Constitutie
Constitutie is de lichamelijke gesteldheid of lichaamsbouw. Door de ‘zieke’ te observeren, merken we met welk element de constitutie overeenstemt. De constitutie van een Vuurtype onderscheidt zich duidelijk van de drie anderen. Het meest herkenbaar is de constitutie van het Luchttype omdat zijn lichaam opvallend overeenstemt met zijn temperament.
Luchttype (L)
Zijn lichaam is slank, goed gespierd, snel, beweeglijk en sportief. Er is een duidelijke analogie tussen zijn constitutie en zijn temperament. Dit type is altijd in beweging, onrustig, snel in denken, is erg inventief en creatief, neemt gemakkelijk contact met anderen op, is heel flexibel, houdt van uitdagingen en het nemen van risico’s. Het observeren van uiterlijke kenmerken zegt ontzettend veel over de persoonlijkheid, maar ook over de gezondheid en eventuele ziekten waaraan men lijdt.
Aardetype (A)
Het Aardetype heeft een verzorgd voorkomen, loopt rechtop, heeft een droge huid en is uiterst beleefd. Zijn constitutie verraadt zijn temperament. In zijn lichaamshouding herkennen we de spanningen in het bekkengebied. Het Aardetype is de tegenstelling van het Luchttype.
Vuurtype (V)
In de constitutie van het Vuurtype vinden we zijn strijdlustig temperament terug. Zijn grote ogen met doordringende blik, de blozende wangen, zijn brede mond met mooi gevormde lippen zijn constitutionele kenmerken die eigen zijn aan het Vuurtype. Men ziet zijn gedrevenheid in zijn lichaamshouding terug.
Watertype (W)
Het trage Watertype houdt van rust en stilte, is in zichzelf gekeerd en gaat anders om met zijn lichaamsbouw. Weinig bewegen betekent gemakkelijk aankomen in lichaamsgewicht. Dit type houdt niet alleen zijn gevoelens vast, maar eveneens vocht. Dit type heeft een mollige constitutie met een gespannen huid. Het Watertype is de tegenstelling van het Vuurtype.
Constitutie en temperament liggen dicht bij elkaar. De constitutie is gekoppeld aan de lichaamstaal, de gelaatsexpressies en is samen met het temperament bepalend voor uiterlijkheden zoals kleding, haartooi, het al dan niet dragen van juwelen enz. Het klinkt vreemd, maar in de natuurgeneeskunde houdt men daar rekening mee omdat het ontzettend veel zegt over de gezondheid en het gedrag van de zieke. Bovendien streven we altijd naar een totaalbenadering of totaalbeeld om een ‘zieke’ succesvol te behandelen.
Temperament
Om de ‘zieke’ te behandelen, moeten we hem leren kennen en doorgronden. Zo achterhalen we zijn aangeboren temperament. Het is Galenus (129-200 n.Chr.), een arts uit het oude Rome, die met zijn typologie ons de weg heeft gewezen. Hij kwam tot de vaststelling dat de humoraalpathologie van Hippocrates een uitstekend medisch systeem is. Hij heeft het verbeterd en vooral aangevuld met nieuwe medische gegevens en opvattingen. De typologie van de vier temperamenten is zijn belangrijkste bijdrage. Door de typologie wordt het mogelijk om het verband tussen ‘zieke’ en ‘ziekte’ te leggen. Wij gaan even in op de historische aspecten waarop de moderne typologie is gebaseerd. Aan de vier humoren koppelde Galenus vier typen. In de moderne natuurgeneeskunde worden deze vier typen door persoonlijkheidsprofielen vervangen. Het komt op hetzelfde neer, maar het past beter in een moderne benadering. In het volgend schema geven we de onderlinge verbanden weer.
Element Lichaamssap Type Modern persoonlijkheidsprofiel
_________________________________________________
Vuur Gele gal Cholericus Vuurtype
Water Slijm Flegmaticus Watertype
Lucht Bloed Sanguinicus Luchttype
Aarde Zwarte gal Melancholicus Aardetype
_________________________________________________
Het temperament is de aangeboren of genetisch vastgelegde persoonlijkheid en wordt bepaald aan de hand van de constitutie, de fysionomiek, de lichaamstaal en de typologie of het bepalen van het type.
Vuurtype (V)
Het Vuurtype is een gedreven persoonlijkheid, gaat recht door zee, is extravert ingesteld, streeft idealen na en laat zich door niets of niemand beïnvloeden. Dit type is ongeduldig, wordt gemakkelijk boos en kan zich agressief gedragen.
Watertype (W)
Het Watertype is een gevoelstype, is rustig, is introvert ingesteld, zegt nooit ‘nee’ en is altijd bereid anderen te helpen. Het zijn lieve en emotioneel ingestelde mensen die gemakkelijk wegdromen en niet graag geconfronteerd worden met de harde realiteit. Ze hebben gemakkelijk de neiging om depressief te worden.
Luchttype (L)
Het Luchttype (L) is een vrolijk type dat al zingend door het leven gaat. Problemen worden meteen van tafel geveegd want het Luchttype relativeert gemakkelijk. Dit type is intelligent, heeft alles snel door en heeft een rijke fantasie, verkoopt gemakkelijk gebakken lucht. Dit type lijdt gemakkelijk aan euforie.
Aardetype (A)
Het Aardetype houdt van absolute zekerheid, hecht veel belang aan orde, netheid en plant alles in het leven. Het neemt geen enkel risico en houdt zich aan zijn afspraken. Het Aardetype is honkvast, verandert niet gemakkelijk en is eerder conservatief ingesteld. Dit type streeft naar perfectie, is nooit tevreden over het bereikte resultaat , want het kan altijd beter. Het is een ernstig type, zwaar op de hand en lijdt gemakkelijk aan melancholie.
Om tot de persoonlijkheidsanalyse te komen, gaan we in op drie aspecten die we afzonderlijk bekijken. Zij helpen ons bij het analyseren van de persoonlijkheid.
Fysionomie
De eigenschappen van de gelaatsstructuren stemmen overeen met die van de vier elementen. We lezen van een gezicht af of iemand veel Vuur, Water, Lucht of Aarde in zijn temperament heeft. De discipline ‘Fysionomie’ leert hoe men vanuit de fysionomie de persoonlijkheid (temperament) van iemand kan bepalen. Dat klinkt vreemd als men daar niet mee vertrouwd is. Het gaat nochtans om een wetenschappelijk onderbouwde discipline. In het forensisch onderzoek wordt nu al vanuit een DNA-profiel van een onbekend individu een gezicht gereconstrueerd. Bij het zien van de patiënt wordt al meteen een verband gelegd tussen constitutie en temperament omdat beide genetisch verwant zijn.
Lichaamstaal
Door de lichaamstaal te observeren, zien we hoe iemand op een bepaalde situatie reageert of zich gedraagt. We merken meteen of iemand verlegen is of zich arrogant gedraagt. Al deze gedragingen zijn gerelateerd aan de kwaliteiten van de vier elementen. Een gedreven Vuurtype gedraagt zich anders dan het ingetogen en rustige Watertype. Het speelse Luchttype ziet er heel anders uit dan het afstandelijke en gedisciplineerde Aardetype.
Typologie
Typologie is een discipline om het aangeboren temperament te bepalen aan de hand van al deze uiterlijke kenmerken en gedragingen. De moderne typologie plaatst de persoon niet in een van de vier vakjes, integendeel, de persoonlijkheid van ieder mens is uniek en bezit in een bepaalde verhouding de kwaliteiten van de vier elementen. Het komt erop aan om het dominante element te achterhalen. Bij een Vuurtype domineert het element Vuur, maar de drie andere elementen zijn in ondergeschikte waarde aanwezig. Er zijn zoveel verschillende types als er mensen op aarde zijn.
Dispositie
Als de patiënt de praktijk binnenkomt en op de stoel voor het bureau plaatsneemt, heeft de therapeut al meteen gezien welke persoonlijkheid de ‘zieke’ heeft. Om vanuit de denkwereld van Hippocrates te vertrekken, is de persoonlijkheid verbonden aan de ziekte. Bepaalde personen zijn vatbaarder voor bepaalde ziekten. Men noemt dit de dispositie of de aanleg voor een ziekte vanuit de constitutie en de persoonlijkheid (temperament).
Vuurtype (V)
Een Vuurtype gaat zowel fysiek als in zijn gedrag zijn warme organen veel gebruiken en voortdurend stimuleren. Alle sterk doorbloede organen zoals de lever, de nieren, het hart enz. zijn bij het Vuurtype zwaarder belast en lopen een groot risico om ziek te worden zoals leveraandoeningen, nierziekten, hartfalen enz.
Watertype (L)
Het Watertype belast meer zijn koude organen zoals het zenuwstelsel, de hersenen, de slijmvliezen en vooral de waterhuishouding. Dit type lijdt bijna altijd aan overgewicht, oedemen of andere problemen met vochtophoping. Het Watertype heeft vaak last van depressie, eenzaamheid en angstgevoelens. Dit is logisch want een Watertype is een gevoelstype dat introvert is ingesteld en heel kwetsbaar is voor de harde wereld om zich heen. Omdat ze nooit ‘nee’ zeggen, onderdanig zijn en alles in het werk stellen om anderen te helpen, verwaarlozen zij zichzelf.
Luchttype
Het Luchttype is erg beweeglijk, heeft een slanke lichaamsbouw en is sportief ingesteld. Dit type verbruikt veel energie, eet grote hoeveelheden voedsel, maar komt niet aan. Een Luchttype heeft gemakkelijk last van de holle organen zoals de longen, luchtwegen, maag, darmstelsel enz.
Aardetype
Het Aardetype belast zijn harde organen zoals botten, spieren, gewrichten en de huid. Dit type heeft een opvallende droge huid met veel rimpels en groeven waardoor verouderingsverschijnsels sneller optreden. Het is een taai type dat vaak heel oud wordt. Het Aardetype lijdt gemakkelijk aan artrose, huidproblemen, spieren en gewrichten. Heeft vaak last van droge stoelgang en te dik bloed.
Expositie
Onder expositie verstaan we de omgevingsfactoren. Hippocrates heeft erop gewezen dat de mens deel uitmaakt van zijn omgeving. Mensen die in een negatieve omgeving leven, worden gemakkelijker ziek. Uiteraard bezit ieder mens van nature een zekere weerstand om zich te beschermen tegen omgevingsfactoren. Lopen we in de zon, dan wordt de huid bruin om minder lichtstralen op te nemen. Lopen we te lang in een krachtige zon, dan wordt het natuurlijk vermogen om ons te beschermen teniet gedaan. Het zijn niet alleen de klimatologische omstandigheden, maar talrijke negatieve milieufactoren die onze gezondheid bedreigen zoals fijnstof, zware metalen, pollutie, elektrosmog, lawaaihinder, chemische stoffen, pesticiden, enz.
Op psychosociaal vlak zijn er eveneens talrijke factoren die een rol spelen bij het ontstaan en/of in standhouden van een ziekte zoals een moeilijke relatie, gezinsproblemen, ongezonde woning, geen tevreden job, financiële en sociale onzekerheid, slechte levensgewoonte en vooral stress. Stress is een levenreddend mechanisme dat ons beschermd tegen gevaren uit de omgeving. Wordt de stress groter dan het herstellend vermogen, dan wordt het een levensbedreigende situatie. Veel ziekten zijn terug te voeren tot chronische of aanhoudende stress. Door bij de behandeling rekening te houden met de constitutie, het temperament, de dispositie en de expositie benaderen we de patiënt in zijn totaliteit wat aansluit op een individuele benadering. Het is niet vreemd dat een natuurgeneeskundige behandeling zo succesvol is. In de natuurgeneeskunde gaan we verder dan een louter symptomatische behandeling. Een symptoom is een signaal dat niet genegeerd wordt, maar er op wijst dat er iets aan de hand is. Daarom zoeken we steeds naar de oorzaak of de uitlokkende factoren en die vinden we terug in de constitutie, het temperament, de dispositie en de expositie.